Bài trí bàn thờ gia tiên trong nhà làm sao cho hợp lý, đồng nhất với gia chủ đem lại sự may mắn và cát tường. Việc sử dụng đồ đồng phong thủy thờ cúng đúng cách sẽ giúp quý khách có nhiều tài lộc và được phủ hộ lớn từ tổ tiên.
Trong ngày là ngày 23 tháng Chạp , là ngày tiễn ông Táo chầu Trời báo cáo cho thiên đình tình hình làm ăn trong năm của Gia chủ , cũng là ngày duy nhất trong năm mà gia chủ có thể rút bớt chân nhang trong bát hương đồng . Có rất nhiều nhiều bài viết nói về cách bài trí bàn thờ gia tiên, nhưng theo thiển ý của tôi thì chưa được chính xác . Hôm nay , Dodongphongthuy.net xin chia sẻ những kinh nghiệm, hiểu biết về bố trí bàn thờ Gia tiên trong nhà sao cho hợp lý với việc sử dụng đồ đồng thờ cúng mà chủ yếu từ làng nghề đúc đồng Đại Bái
CÁC BAN THỜ : Thông thường trong ngôi nhà người Việt thường có các bàn thờ : Bàn thờ Phật , bàn thờ Thần linh và gia tiên , bàn thờ ông Địa – Thần Tài , bàn thiêng ngoài trời thờ 9 phương Trời , 10 phương Phật , ngoài ra tuỳ gia chủ có thêm các ban thờ Mẫu , ông Hoàng , bà Chúa , các cô , các cậu hay thờ 5 Ông …..Tôi xin nêu các đặc điểm riêng của một số ban thờ như sau :
1/ Ban thờ Phật : Được bố trí tại nơi cao nhất trong phòng thờ của gia đình , trên bàn thờ có ảnh Phật (người thường chỉ thờ ảnh Phật , trong chua chiền, miếu mạo mới thờ tượng ) . Chính giữa là bát nhang hay lư trầm . Hai bên có bình bông và đĩa trái cây , 3 chung nước , cặp đèn cầy hay đèn điện . Tuyệt đối không được đặt đồ lễ mặn và giấy tiền vàng bạc trên bàn thờ Phật . Khi cúng Phật , phải tuyệt đối dùng đồ chay .
2/ Bàn thờ Thần linh : Thường được bố trí chung với bàn thờ Gia tiên . Bát nhang thờ Thần linh đặt chính giữa và cao hơn hai bát nhang còn lại . Đằng sau bát nhang có bài vị thờ Thần . Thường chỉ có một chữ Thần ( 神 ) hay chữ Thần Tiên Linh ứng ( 神 仙 灵 應 ) . Thần linh ở đây bao gồm : Quan đương Niên hành Khiển hàng năm , Thành Tào Phán Quan , Ngũ phương Ngũ Thổ Long Thần , Tiền hậu Địa chủ Tài Thần , Thần hoàng bản xứ , Thần Hoàng Bản Cảnh , Ngài bản xứ Thần linh Thổ địa . Ngài định Phúc Táo quân . Ngài Phúc Đức chính Thần . Các Ngài Ngũ Phương , Ngũ Thổ , Long mạch tài Thần . Ngài Bản Gia Táo Quân . Các ngày Địa Chúa Long mạch Tôn Thần và tất cả các Thần linh cai quản trong khu vực …
Trước bát nhang đồng người ta thường để 3 chén nước trên cùng một cái khay bằng sứ dài . Về cuối năm hay đầu năm , người ta thường cúng một bộ đồ quan Thần linh bao gồm mũ , áo , ủng , ngựa theo ngũ hành ( Vàng , trắng , đen , xanh , đỏ ) và 1000 vàng hoa theo màu bộ quan Thần linh . Thờ Thần có thể cúng mặn như xôi , gà …
QUAN ĐƯƠNG NIÊN HÀNH KHIỂN CÁC NĂM .
1/ TÝ : QUAN CHU VƯƠNG hành khiển , Thiên ôn hành binh chi Thần Lý Tào Phán quan .
2/ SỬU : QUAN TRIỆU VƯƠNG hành khiển tam thập lục phương hành binh chi Thần , Khúc Tào Phán quan .
3/ DẦN : QUAN NGỤY VƯƠNG hành khiển , Mộc chi Thần , Tiêu tào Phán Quan .
4/ MÃO : QUAN TRỊNH VƯƠNG hành khiển , Thạch tinh chi Thần , Liễu Tào Phán quan .
5/ THÌN : QUAN SƠ VƯƠNG hành khiển , Hỏa tinh chi Thần , Biểu Tào Phán quan .
6/ TỴ : QUAN NGÔ VƯƠNG hành khiển , Thiên hải chi Thần , Hứa Tào Phán quan .
7/ NGỌ : QUAN TẦN VƯƠNG hành khiển , Tiên Tào chi Thần . Nhân tào Phán quan .
8/ MÙI : QUAN TỐNG VƯƠNG hành khiển , Ngũ đạo chi Thần , Lâm Tào Phán quan .
9/ THÂN : QUAN TỀ VƯƠNG hành khiển , Ngũ Miếu chi Thần , Tống Tào Phán quan .
10/ DẬU : QUAN LỖ VƯƠNG hành khiển , Ngũ Nhạc chi Thần , Cự Tào Phán quan .
11/ TUẤT : QUAN VIỆT VƯƠNG hành khiển , Thiết bá chi Thần , Thành Tào Phán quan .
12/ HỢI : QUAN LƯU VƯƠNG hành khiển . Ngũ ôn chi Thần , Nguyễn Tào Phán quan .
CHÚ THÍCH : 12 vị Đại Vương hành khiển cái quản 12 năm , mỗi vị đều có một vị Phán quan gíup việc .
3/ Bát hương đồng thờ Cửu Huyền Thất Tổ : ( 九玄七祖 ) : Cửu Huyền Thất Tổ ở đây là nói tắt . Đúng ra là Cửu Huyền Thất Tổ nội ngoại tôn thân – Tức là tứ thân phụ mẫu nhiều đời nhiều kiếp của cả bên nội và bên ngoại . Không nên chia ra làm bàn thờ bên nội và bàn thờ bên ngoại . Bát ngang này thờ tất cả các Đời của 4 dòng họ nội ngoại chứ không hẳn chỉ có 9 đời như người ta thường hiểu sai . Thậm chí có nhiều bát nhang Linh thiêng có thể nối nhịp cầu với vài chục đời , thậm chí hàng trăm đời trước . Bát nhang Cửu Huyền Thất Tổ nội ngoại tôn thân được đặt ở phía tay phải người đứng lễ , hay tay trái từ trong bàn thờ nhìn ra . Phía sau thường đặt bài vị hay ảnh thờ . Phía trước cũng có 3 chén nước trên cùng một cái khay bằng sứ dài . Bên cạnh người ta đặt một bình bông tùy ý , thường là bông có mầu sắc vàng , đỏ …
4/ Bát hương Bà Cô – Ông Mãnh Tổ ( 婆 祖 翁 猛 姑 ) : Bát nhang Bà Cô – Ông Mãnh Tổ dùng để thờ những người chết trẻ , chưa vợ , chưa chồng, chưa con nhiều đời của cả bên nội và bên ngoại . Thông thường trong số đó thường có một vài Bà Cô Tổ hay Ông Mãnh Tổ của một vài đời rất linh thiêng , thường theo phù hộ cho con cháu . Trong những buổi gọi hồn , thường các vị này xin ra đầu tiên rất linh thiêng . bát nhang của Bà Cô – Ông Mãnh Tổ được đặt ở phía bên tay trái người cúng hay bên tay phải từ trong bàn thờ nhìn ra . Phía trước cũng có 3 chén nước trên cùng một cái khay bằng sứ dài . Bên cạnh người ta đặt một bình bông nhưng ở đây bắt buộc là bông có màu trắng , tượng trưng cho sự tinh khiết của họ vì họ chưa có lập gia đình .
CÚNG LỄ :
Mâm ngũ quả : là một mâm trái cây có chừng năm thứ trái cây khác nhau thường có trong ngày Tết nguyên đán của người Việt. Thông thường là trên bàn thờ tổ tiên hoặc trên bàn tiếp khách. Các loại trái cây bày lên thể hiện nguyện ước của gia chủ qua tên gọi, màu sắc và cách sắp xếp của chúng.
Do điều kiện ở các khu vực sinh sống của người Việt có khác biệt nên có nhiều cách bày mâm ngũ quả khác nhau. Mâm ngũ quả của người miền Bắc thường gồm: chuối, bưởi, đào, hồng, quýt hay chuối, ớt, bưởi, quất, lê. Có thể thay thế bằng cam, táo, lê, lê-ki-ma,… Chuối xanh cong lên ôm lấy bưởi mang ý nghĩa đùm bọc. Nói chung, người miền Bắc không có phong tục khắt khe về mâm ngũ quả và hầu như tất cả các loại quả đều có thể bày được, miễn là nhiều màu sắc.
Mâm ngũ quả người miền Nam gồm mãng cầu Xiêm, dừa (hay dưa), đu đủ, xoài, sung, với ngụ ý “cầu sung (túc) vừa đủ xài” . Đôi khi thêm trái dứa (người Nam gọi là “thơm”) và thường là phải có một cặp dưa hấu để riêng bên cạnh. Khác với người Bắc là gia đình người miền Nam thường kiêng kỵ chưng trái có tên mang ý nghĩa xấu nên mâm trái cây của họ không có chuối (vì âm chuối đọc như “chúi nhủi”, ngụ ý thất bại), cam (“quýt làm cam chịu”), lê (“lê lết”), táo (người Nam gọi là “bom”), lựu (“lựu đạn”) và không có cả sầu riêng, dù người Nam bình thường rất thích ăn sầu riêng, và không chọn trái có vị đắng, cay.
Đôi khi mâm ngũ quả cũng được sử dụng trong Mâm Quả Ngày Cưới của người Việt. Vào ngày tổ chức lễ cưới nhà trai sẽ mang những Lễ Vật sang nhà gái để xin rước cô dâu về. Mâm ngũ quả của ngày cưới sẽ còn được chuẩn bị kỹ càng hơn nữa vì còn mang nhiều ý nghĩa thiêng liêng để ngầm mang lại điều lành cho đôi trẻ. Sử dụng mâm ngũ quả bằng đồng sẽ đem lại may mắn lớn cho gia chủ.
Tựu trung, các loại trái cây sau thường dùng để bày mâm ngũ quả hay mâm trái cây:
Miền Bắc
- Lê
- Lựu
- Đào
- Mai
- Phật thủ
- Táo: táo tây, táo ta, táo tàu
- Hồng
- Bưởi
- Nải chuối
- Na / Mãng cầu
- Trứng gà (Lê ki ma)
- Cam, Quýt
Miền Nam
- Dưa hấu
- Sung
- Đu đủ
- Xoài
- Mãng cầu Xiêm
- Thơm / Khóm (Dứa)
- Dừa
- Nho
- Sa pô chê (Hồng xiêm)
- Thanh long
Mâm cơm cúng :
Người ta thường cúng lễ vào các dịp giỗ , tết … Bàn thờ Gia tiên nói chung có thể cúng mặn hay chay , nhưng kết cấu vẫn như ở trên .
Khi cúng thường có các đồ lễ như : Trầu , cau , rượu , thuốc lá , giấy tiền vàng bạc thật và giả , đèn , nến , đĩa muối gạo . Có thêm 3 chung trà , 3 chung rượu , 3 chung nước để tượng trưng cho Tam tài :
- Thiên : Có Nhật – Nguyệt – Tinh tú .
- Địa : Có Thủy – Hỏa – Phong .
- Nhân : Có Tinh – Khí – Thần .
Có 9 ngọn nến , 2 ngọn đặt trước tượng trưng cho Nhật – Nguyệt , 7 ngọn để ở hàng sau tượng trưng cho Thất tinh là chòm sao bắc Đẩu – Quê hương , cội rễ của loài người .
Trong các lần cúng nên có sớ để tâu trình ( các bạn có thể in các lá sớ dienbatn đã viết trong Blog này để sử dụng ) .
LƯU Ý :
1/ Các bát hương đồ đồng phong thủy nên dùng keo dán sắt dán chặt vào bàn thờ để tránh trường hợp khi lau chùi bị động bát nhang , các cụ quở trách.
2/ Chân nhang chỉ được rút bớt vào ngày ông công ông táo( 23 tháng chạp) và hoá cùng tiền giấy vàng .
3/ Khi hoá vàng nhớ đổ vài ly rượu vào để khí bốc lên ( Tương tự như ta phải trả phí khi gửi bưu phẩm ) . Không dùng nước để dập lửa khi đốt vàng mã .
4/ Nên thắp mỗi bát một nén nhang lúc bình thường ( cắm vào giữa ) ; Thắp 3 nén hàng ngang khi cầu xin điều gì . Thắp 5 nén hình chữ thập trong các ngày giỗ , tết .
Hi vọng việc sử dụng đồ đồng phong thủy thờ cúng đúng cách sẽ giúp quý khách đạt được sự bài trí phù hợp khi bày trí bàn thờ gia tiên. Chúc quý khách luôn bình an, hạnh phúc.